Κλασική λογοτεχνία Λειβαδίτης Neil Gaiman Ηλεκτρονικοί Αναγνώστες Jo Nesbo
  • Η Πιανιστρια


    (Γράφει ο Κ. Σ.) 


    Από τις σπάνιες φορές που βλέποντας μια ταινία είχα τρομερό ενδιαφέρον να διαβάσω και το βιβλίο. Η αλήθεια είναι ότι την Γέλινεκ δεν την γνώριζα πριν δω την ταινία του Χάνεκε: αργότερα έμαθα ότι δεν ήμουν ο μόνος, μιας και σε ελάχιστοι γνώριζαν την Αυστριακή συγγραφέα που σύντομα επρόκειτο να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας.


    Και τι απόλαυση το βιβλίο (αν βέβαια μπορείς να χαρακτηρίσεις απολαυστικό ένα βιβλίο με τόσο σκληρό θέμα): η ιστορία διαδραματίζεται στη Βιέννη, όπου παρακολουθούμε στιγμιότυπα από τις καθημερινή ρουτίνα της Έρικας, καταξιωμένης καθηγήτριας πιάνου στο Κονσερβατόριο της Αυστριακής πρωτεύουσας. Η ρουτίνα της αυτή κάθε άλλο παρά τυπική είναι, μιας και η Έρικα ζει ακόμα στο ίδιο διαμέρισμα με την μητέρα της,από την οποία δέχεται απίστευτη καταπίεση σε καθημερινή βάση. Η σχέση μητέρας και κόρης είναι τόσο παράδοξη αφού μπορούν τη μέρα να καβγαδίζουν βίαια (σε μια σκηνη η Έρικα δεν θα διστάσει να αφαιρέσει ολόκληρη τούφα από τα μαλλιά της μητέρας της) και το βράδυ να κοιμούνται μαζί στο “συζυγικό” κρεβάτι. Πέρα από τα βίαια ξεσπάσματα απέναντι στη μητέρα της, η Έρικα είναι κυριευμένη και από σαδιστικές τάσεις προς τους άλλους, αθώους περαστικούς της καθημερινότητας, επιβάτες του τραμ ή ακόμα και τους ίδιους τους μαθητές της στο ωδείο. Επιπλέον, οι τάσεις αυτές εκδηλώνονται και ενάντια στον ίδιο της του εαυτό και γίνονται πιο έντονες όταν γνωρίσει τον γοητευτικό φοιτητή Βάλτερ Κλέμερ. Ο ίδιος δεν θα αργήσει να συνειδητοποιήσει τη σκοτεινή πλευρά της Έρικας και, αν και αρχικά θα προσπαθήσει να την συνεφέρει, θα καταλήξει να γίνει σύνεργός στα σαδομαζοχιστικά της παιχνίδια.

    Μπορεί να φαίνεται ότι αποκαλύπτω πολλά spoilers από την πλοκή, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν παίζει κανένα ρόλο, γιατί “Η Πιανίστρια” δεν αρκείται στα δρώμενα καθαυτά. Πέρα από την ιδιόμορφη ιστορία με τις ψυχο-κοινωνιολογικές προεκτάσεις, η Γέλινεκ εφεύρει μια εύστοχα ρυθμική γλώσσα για να αποδώσει την παράνοια των χαρακτήρων σε ένα κλειστοφοβικό περιβάλλον. Μιλάμε για μια γλώσσα άκρως μουσική, συχνά ορμητική, με κοφτές, σύντομες προτάσεις, που καταφέρνει ωστόσο να είναι λυρική και ταυτόχρονα απέριττη σε κάθε περιγραφή και διάλογο. Έχοντας διαβάσει και άλλο βιβλίο της Γέλινεκ, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικός ο αυστηρός τρόπος που γράφε, ο οποίος ωστόσο δεν είναι ούτε κουραστικός, ούτε προσπαθεί να εντυπωσιάσει με περίτεχνο λεξιλόγιο και εκφράσεις. Υπάρχει ταυτόχρονα μια αριστοκρατικότητα στην γραφή της που εξισορροπεί τα βίαια επεισόδια της πλοκής και τους συχνά αποτρόπαιους χαρακτήρες των οποίων τη συμπεριφορά η Γέλινεκ δικαιολογεί μόνο έμμεσα, ρίχνοντας σκιά στο περιβάλλον τους, στενό και ευρύτερο, συνήθως με καυστικά, ειρωνικά σχόλια. Η ίδια η Σουηδική Ακαδημία, άλλωστε, έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην γραφή της Γέλινεκ, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση όταν της απέμεινε το Νόμπελ, μιλώντας για:

    “το μουσικό κύμα των φωνών και των αντίλαλων που διαπερνά τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά της έργα και που αποκαλύπτει, με εξαιρετική γλωσσική θέρμη, το παράλογο και την καταπιεστική λειτουργία των κοινωνικών στερεοτύπων”.

    Για να συνοψίσω λοιπόν, πρόκειται για ένα αριστουργηματικό βιβλίο που μπορεί το θέμα του να φαντάζει ενοχλητικό, αλλά κρίνεται απαραίτητο ανάγνωσμα για την απολαυστική γραφή της συγγραφέως. Και έχοντας πει αυτό, θα ήθελα να πω ότι σαφώς και δεν συμφωνώ σε καμία περίπτωση με αυτά που πράττει η ηρωίδα του βιβλίου, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι το βιβλίο δεν είναι καλό, άλλωστε το βιβλίο και κάθε βιβλίο είναι work of fiction.

    Η ταινία του Χάνεκε είναι εξαιρετική. Πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης επέλεξε να την μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη επειδή είναι κοντά στο κλίμα και τη θεματολογία του, και αυτή τη μεταφορά κατάφερε να την κάνει έξοχα. Η Isabelle Huppert ενσαρκώνει αψεγάδιαστα την Έρικα και μιλάμε πλέον για μία πιο τις κορυφαίες γυναικείες ερμηνείες στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου (για την ερμηνεία τους άλλωστε βραβεύτηκαν και οι δύο πρωταγωνιστές στο Φεστιβάλ Καννών, ενώ η ταινία απέσπασε και το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής).

    Έχοντας διαβάσει το βιβλίο και έχοντας δει την ταινία, θα σας πρότεινα να εντρυφήσετε και στα δύο. Το βιβλίο σε μαγεύει με την μουσικότητα της γλώσσας της Γέλινεκ, μια μουσικότητα και ρυθμική ορμή που ο Χάνεκε αναπαριστά με ψυχρό και αποστασιοποιημένο τρόπο στη βραβευμένη ταινία.

    Τίτλος: Η Πιανίστρια
    Συγγραφέας: Ελφρίντε Γέλινεκ
    Εκδόσεις: Εκκρεμές (1984)

    0 comments → Η Πιανιστρια

    Post a Comment